Dnia 1 stycznia 2018 r. weszły w życie nowe przepisy Prawa wodnego. Powyższe wynika z realizacji spoczywającego na Polsce obowiązku implementacji do krajowego porządku prawnego Dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz.Urz. Wed L 327 z 22.12.2000 , str. 1 z późn. zm-Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 5 , str. 275), zwanej „Ramową Dyrektywą Wodną”. Kraje członkowskie Unii Europejskiej są zobowiązane do opracowania analiz ekonomicznych korzystania z wody dla każdego obszaru dorzecza z uwzględnieniem zwrotu kosztów usług wodnych. W związku z tym, wprowadzono katalog instrumentów ekonomicznych służących gospodarowaniu wodami, który ma się przyczynić do efektywnego i dobrego gospodarowania zasobami wodnymi, a także do wydatkowania środków na działania związane z zapewnieniem dostępności wód o odpowiednich parametrach jakościowych i ilościowych.
Zgodnie z przepisem art. 267 pkt 1 Prawa wodnego, jednym z instrumentów ekonomicznych służących gospodarowaniu wodami są opłaty za usługi wodne, w tym za usługi w postaci odprowadzania do wód – wód opadowych lub roztopowych ujętych w otwarte lub zamknięte systemy kanalizacji deszczowej służących do odprowadzania opadów atmosferycznych albo systemy kanalizacji zbiorczej w granicach administracyjnych miast. Opłata ta składa się z opłaty stałej oraz opłaty zmiennej uzależnionej od istnienia urządzeń do retencjonowania wody z trenów uszczelnionych.
Usługa wodna – co nią jest?
Z definicji usług wodnych nie wynikają wyraźne kryteria pozwalające na zakwalifikowanie określonego korzystania z wód jako usługi wodnej. W związku z tym wymaga to każdorazowego sprawdzenia czy spełnione są kryteria określone w przepisie art. 35 ust. 1 Prawa wodnego, czyli cel usług wodnych, a także czy dane korzystanie zalicza się do usług z art. 35 ust. 1 Prawa wodnego (wyrok WSA w Gdańsku z dnia 18 lipca 2018 r., sygn. akt II SA/GD 262/18).
Organy uprawnione do ustalania opłaty za odprowadzanie wód opadowych lub roztopowych nie mogą pomijać okoliczności faktycznych danej sprawy i poprzestać wyłącznie na fakcie uzyskania przez dany podmiot ostatecznego pozwolenia wodnoprawnego na odprowadzanie wód opadowych i roztopowych. Powyższe wynika z faktu, iż rzeczywista możliwość korzystania z takiej usługi, zgodnie z Prawem wodnym, finalizuje się dopiero, gdy istnieje urządzenie wodne. Przez powyższe rozumieć należy otwarte lub zamknięte systemy kanalizacji deszczowej, które będą służyć do przechwytywania i odprowadzania opadów atmosferycznych do wód. Gdy takich urządzeń wodnych nie ma, nie można mówić o możliwości realizowania usługi odprowadzania wód określonej w przepisie art. 35 ust. 3 pkt 7 Prawa wodnego, jak i o ziszczeniu się hipotezy z art. 268 ust. 1 pkt 3 Prawa wodnego, zobowiązującego dany podmiot do uiszczenia naliczonej opłaty przez organ. Aby organ mógł ustalić opłaty za odprowadzanie wód opadowych lub roztopowych konieczne jest stwierdzenie istnienia urządzeń wodnych składających się na otwarte lub zamknięte systemy kanalizacji deszczowej. Musi to się odbywać nie powierzchniowo, ale przy pomocy urządzeń kanalizacyjnych i wtedy dopiero powstaje niezbędny warunek dla ustalenia opłaty. Samo pozwolenie wodnoprawne nie jest podstawą do określenia opłaty. Z odpłatnością za usługę wodną mamy do czynienia wówczas, gdy uprawniony podmiot ma możliwość korzystania z niej. Organ winien nałożyć opłatę za odprowadzanie wód opadowych lub roztopowych do wód, po ustaleniu czy odprowadzane wody są ujęte w urządzeniach wodnych tworzących system kanalizacji deszczowej.
Brak jakichkolwiek urządzeń kanalizacji deszczowej zbierających wody opadowe lub roztopowe eliminuje nałożenie opłaty stałej za odprowadzanie wód pomimo pozwolenia wodnoprawnego. W przeciwnym razie dochodzi do naruszenia przepisu art. 268 ust. 1 pkt 3 Prawa wodnego i winno skutkować skargą do WSA, w przypadku w którym reklamacja nie zostanie uwzględniona przez organ.
